پروژه کانون آموزشی پژوهشی و ترویجی سامانه کشت روی بسترهای بلند دائم در استان گلستان

در پاییز سال 1395 در مزرعه دو هکتاری نمایشی ترویجی دو تن از کشاورزان پیشرو ساکن روستای چهارده شهرستان کردکوی واقع در غرب استان گلستان به نام برادران کشیری بعد از آماده سازی زمین زراعی ایشان بر روی هر بستر 4 ردیف گندم کشت گردید عرض هر بستر 50 سانتیمتر و فاصله محور تا محور هر فارو 70 سانتیمتر بود (شکل 1). هدف از این پروژه استفاده از شیوه انتقال دانش و تجربه نوین کشت با استفاده از شیوه تسهیلگری کشاورز به کشاورز (Farmers for farmers) بود زیرا مزرعه ایشان در موقعیت بسیار خوبی از نظر دسترسی سایر کشاورزان بود و همچنین آقای حسینعلی کشیری یکی از مالکین این مزرعه کشاورز بسیار با خرد و با دانشی بود که بینش محیط زیستی بسیار قوی داشته و معتقد به تولید پایدار ضمن حفظ خاک به عنوان یک منبع تجدید ناپذیر بود. این شیوه نوین کشت برای اولین بار دراستان گلستان در سال 95 و در مزرعه ایشان ایجاد گردید و هدف از آن ایجاد بستر دایم با استفاده از رویکرد اکوسیستم نگر کشاورزی حفاظتی مبنی بر حداقل دستکاری خاک، حفظ بقایا و رعایت تناوب زراعی با حداقل سه گیاه بود. با همکاری ایشان توانستیم تا پایان سال زراعی 99-1398 که پایان سال چهارم حفظ بستر به صورت دایم می باشد نباتات گندم، سویا، کلزا، ذرت و پنبه را به صورت تناوبی کشت نماییم بدون اینکه بقایای کشت قبلی نابود گشته یا به زیر خاک بروند. ایشان در سال اول بعد از برداشت گندم در خرداد ماه بدون اینکه هیچگونه عملیات خاک ورزی در مزرعه صورت گیرد بلافاصله مبادرت به کشت دوم روی بسترها و بر روی بقایای کشت قبلی یعنی سویا نمود. کشت دوم در استان گلستان عمدتا سویا می باشد. در این مزرعه سویای رقم کتول به فواصل 35 سانتیمتر بر روی بستر و در بقایای به جای مانده گندم بعد از برداشت کشت گردید ( شکل 2). در شکل 3 نیز مزرعه سویای برداشت شده از سامانه بستر بلند دایم ملاحظه می شود.این مزرعه در کردکوی استان گلستان در شرایط تابستان سال 1396 که میزان بارش نسبت به سال قبل ۴٠ درصد کاهش و در ماه شهریور که اوج رشد زایشی سویاست ٧۶ درصد کاهش نسبت به سال گذشته داشته و همچنبن دما در شهریور نسبت به سال گذشته 6/1 درجه سانتیگراد افرایش داشته است رشد نموده است و این جز نشان دهنده کارآیی مثبت سامانه های کشت بستر بلند در شرایط کشت فاریاب نیست. در سال زراعی 99-1398 و بعد از برداشت گندم به میزان 6/5 تن در هکتار با مصرف فقط 500 متر مکعب آب آبیاری در 30 خرداد 99 بلافاصله یک روز بعد از برداشت گندم کشاورزان مذکور مبادرت به کشت پنبه دلینته رقم مای 344 در بقایای گندم نمودند که میزان بذر مصرفی فقط 15 کیلوگرم در هکتار بود و در زمان برداشت پنبه در سه چین کلا 4 تن و 900 کیلوگرم وش پنبه با مصرف آب 1450 لیتر در هکتار برداشت گردید (شکل 4). همچنین میزان افزایش ماده آلی این مزرعه ریزبد در سال پنجم 0.6 درصد افزایش نسبت به سال اول شروع کشت بوده است.

شکل1- کارنده روی بستر تولید داخل کشور(ماشین برزگر همدان) که در مزرعه برادران کشیری در حومه کردکوی 4 ردیف گندم روی بستر ایجاد شده در بار اول در زمستان 95 کشت نمود.

شکل2- کارنده روی بستربلند تولید داخل کشور که در مزرعه برادران کشیری در حومه کردکوی مبادرت به کشت 2 ردیف سویا با فاصله 35 سانتیمتر بر روی بستر بر روی بقایای گندم در تاریخ 2 تیر ماه 96 نمود.

شکل3-سویای برداشت شده از سامانه کشت بستر بلند در پاییز 96 به میزان 3850 کیلوگرم در هکتار. متوسط سویای برداشت شده از مزارع استان 2 هزار کیلوگرم می باشد.

شکل4- در تاریخ 30 خرداد 99 پنبه رقم مای 344 در بقایای گندم و بر روی هر بستر یک ردیف کشت گردید. این تصویر مزرعه را در تاریخ 9 شهریور 1399 در مرحله رشد زایشی نشان می دهد.

شکل5- تابلوی کانون آموزشی، پژوهشی و ترویجی سامانه کشت روی بسترهای بلند دائم در مزرعه برادران کشیری در کردکوی استان گلستان. زمستان 1399.